برنج فجر یکی از ارقام برنج محبوب و پرطرفدار ایرانی است که به دلیل ویژگی ‌های خاص خود در زمینه کیفیت پخت و بهره ‌وری در کشاورزی مورد توجه قرار گرفته است. این برنج، با تاریخچه‌ای به سال ۱۳۸۰، از طریق اصلاحات ژنتیکی در راستای افزایش محصول در هکتار و رفع نیازهای کشور به برنج تولید شد.  

ویژگی‌ های ظاهری برنج فجر

برنج فجر دانه‌ های با شکلی خاص دارد که از سمت انتهای دانه به آرامی باریک می‌شود و شبیه به شمشیر یا خنجر است. این ویژگی ظاهری موجب می‌شود که دانه‌ های برنج از نظر ظاهر بسیار متمایز باشند. رنگ دانه‌ ها سفید کدر است و طول دانه خام در حدود ۸ میلی ‌متر است. طول دانه پس از پخت به ۱۰.۳ میلی ‌متر و عرض آن حدود ۱.۹ میلی‌ متر می‌رسد.

ویژگی ‌های کیفی برنج فجر

برنج فجر با طول دوره رشد حدود ۱۳۰ روز از بذرپاشی تا برداشت، یکی از ارقام میان‌ رس محسوب می‌شود. این برنج از نظر کیفیت پخت، میزان آمیلوز، درجه حرارت ژلاتینه شدن و غلظت ژل به نسبت ارقام مشابه مانند “خزر” و “دشت” در سطح مطلوبی قرار دارد. با اینکه کیفیت آن در سطح متوسط ارزیابی می‌شود، اما برنج فجر به دلیل قابلیت‌ های خاص خود در پخت، به خصوص در پلو و غذاهای ترکیبی مانند حلیم و شله زرد، بسیار مناسب است. این ویژگی‌ها سبب شده تا این نوع برنج در رستوران ‌ها و … استفاده زیادی داشته باشد.

عطر و بوی برنج فجر

برنج‌ های پرمحصول معمولاً عطر کمتری نسبت به برنج‌ های محلی دارند. در ابتدا، برنج فجر با اینکه خاصیت پرمحصول بودن داشت، فاقد عطر و طعم خاص بود که منجر به استقبال کم از آن شد. اما پس از چندین سال از تولید این برنج، تحقیقات و پژوهش ‌ها به بهبود این ویژگی‌ها کمک کرد و در حال حاضر، پس از گذشت زمان، برنج فجر عطر ملایمی پیدا می‌کند که شبیه به عطر برنج ‌های خوش‌عطر مانند “طارم” است.

زمان کاشت و برداشت برنج فجر

بهترین زمان برای بذرپاشی و نشاکاری برنج فجر به ترتیب دهه دوم فروردین و دهه سوم اردیبهشت است. این برنج در مرداد ماه برداشت می‌شود. از آنجا که برنج فجر یک رقم میان ‌رس است، نمی‌توان آن را در کشت دوم برداشت کرد.

نکات مهم در ارتباط با برنج فجر

برنج فجر در مناطق مختلف استان مازندران از پایداری خوبی برخوردار است. این برنج نسبت به بیماری‌های بلاست مقاوم است، اما نسبت به بیماری سوختگی غلاف حساسیت بیشتری دارد. به همین دلیل، کشاورزان باید مراقب شرایط خاک و آفات مختلف نظیر کرم ساقه‌ خوار و برگ ‌خوار باشند. از دیگر ویژگی ‌های برنج فجر این است که مقاومت خوبی در برابر ورس (خوابیدگی) دارد و به دلیل ارتفاع مناسب آن (108 سانتی‌متر) برای برداشت با کمباین یا دروگر مناسب است.

نحوه پخت برنج فجر

برنج فجر را می‌توان به دو روش اصلی پخت:  آبکش و کته آماده کرد.

نحوه پخت برنج فجر به روش آبکش:

1. ابتدا برنج را با استفاده از آب و نمک ۲ تا ۳ ساعت خیس کنید.
2. قابلمه ‌ای مناسب انتخاب کنید و دو سوم قابلمه را با آب پر کنید. سپس اجازه دهید تا آب به جوش آید.
3. برنج را به قابلمه اضافه کنید و دو قاشق غذاخوری روغن مایع نیز به آن بیفزایید. روغن کمک می‌کند تا برنج دانه دانه و عالی در بیاید.
4. برای افزایش قد کشیدن برنج، هنگام جوشیدن آن چند قالب یخ یا آب سرد به برنج اضافه کنید.
5. قبل از آبکش کردن، چند دانه برنج را امتحان کنید تا از آماده بودن آن اطمینان حاصل کنید.
6. پس از آبکش کردن، برنج را در قابلمه ریخته و با دقت دم کنید.

نحوه پخت برنج فجر به روش کته:

1. برنج فجر را به مدت ۲ ساعت و نیم با مقدار کمی نمک، آبلیمو و روغن (یک قاشق چای‌خوری) در مخلوطی از آب و نمک خیس کنید.
2. پس از مدت زمان ذکر شده، برنج را روی حرارت بالا قرار دهید و ۱۰ دقیقه با حرارت زیاد بپزید.
3. سپس حرارت را کاهش داده و برنج را به مدت ۴۰ دقیقه با حرارت ملایم بپزید.
4. برای حفظ کیفیت برنج، استفاده از دمی و کته الزامی است تا برنج به صورت یکنواخت پخته شود.

و در نهایت …

برنج فجر به دلیل ویژگی ‌هایی مانند بهره‌ وری بالا، مقاومت در برابر بیماری‌ها، و پخت عالی، یکی از بهترین انتخاب‌ها برای مصرف در رستوران‌ها و مصارف صنعتی است. این برنج با وجود اینکه از لحاظ عطر و طعم به پای برخی از برنج‌ های محلی نمی‌رسد، اما به دلیل کیفیت پخت خوب و قدرت ری کردن بالا، در بسیاری از آشپزخانه‌ های صنعتی و حتی خانه‌ها محبوب است. برای کسانی که به دنبال برنجی با قابلیت پخت عالی و دانه دانه هستند، برنج فجر یک انتخاب مناسب خواهد بود.